De stad Utrecht heeft sinds de negentiende eeuw rond de veertig schaakclubs gekend. Binnen de huidige gemeentegrenzen zijn er thans zeven zelfstandige clubs: Oud Zuylen Utrecht, Paul Keres, UCS De Rode Loper, Moira-Domtoren, Magnus en TRIO (De Meern) en PCA De Damrakkers.
Er is in die anderhalve eeuw nogal wat gebeurd: clubs fuseerden, gingen op in andere clubs, werden opgeheven of verdwenen gewoon geruisloos. De nodige fusies werden ook afgeblazen.
Vooral in de jaren dertig van de vorige eeuw kende Utrecht een betrekkelijk groot aantal clubs. Tijdens die crisisjaren zijn er veel verenigingen opgericht: de grote werkloosheid noopte mensen om hun leven een andere invulling te geven. Ook de Stichts-Gooise Schaakbond zag het levenslicht en wel in 1931.
Nog groter was waarschijnlijk het zogenaamde Euwe-effect: nadat Max Euwe in 1935 wereldkampioen werd, steeg het aantal leden van schaakclubs landelijk grofweg van vierduizend naar twaalfduizend. Ook Schaakclub Oud Zuylen werd in deze hausse opgericht.
Schaakclub Utrecht
De oudst bekende club van Utrecht is niet Schaakclub Utrecht, maar de Utrechtsche Schaakvereeniging, opgericht in 1871. Later werd deze vereniging een afdeling van de Nederlandsche Schaakbond (opgericht in 1873), waaruit Schaakclub Utrecht is voortgekomen. De officiële oprichtingsdatum van Schaakclub Utrecht is 5 oktober 1886, maar uit Eeuwig Schaak (zie bronnen) blijkt dat de zaak niet zo eenvoudig ligt en dat ook een andere datum gekozen had kunnen worden.
Uit Schaakclub Utrecht zijn twee andere verenigingen ontstaan. Eduard Lodewijk Olland en Wennekendonk, oprichters van de Schaakclub Utrecht, namen het initiatief voor de oprichting van de Utrechtsche Werkliedenschaakvereniging in 1888. Er bestonden in die tijd overigens nog meer arbeidersschaakclubs, zoals blijkt uit reglementen van Schaakclub Utrecht: voor leden van arbeidersschaakclubs gold een gereduceerd tarief. De contributie van Schaakclub Utrecht was voor veel arbeiders te hoog.
De tweede club die uit Schaakclub Utrecht voortkwam, was de Damesschaakvereniging Utrecht, opgericht in 1897. Beide clubs zijn in de jaren tien van de vorige eeuw opgeheven.
Fusieplannen zijn er bij Schaakclub Utrecht maar op twee momenten geweest. Allereerst in de jaren vijftig, toen ook veel andere clubs te maken hadden met teruglopende ledenaantallen. De televisie kreeg de schuld: dit nieuwe venster op de wereld zou het einde van het verenigingsleven betekenen.
Tegenwoordig kijken we daar anders tegenaan: ons kijkgedrag is ingrijpend veranderd en nu worden internet en games als boosdoeners van afnemende belangstelling voor de schaaksport genoemd. Je vraagt je af hoe de situatie is als we weer een halve eeuw verder zijn.
Maar terug naar de jaren vijftig. In het seizoen 1958-1959 was er sprake van een crisis: degraderende tientallen, minder leden en dus minder inkomsten (de bodem van de schatkist kwam in zicht). Ook bij De Dom was er sprake van een vergelijkbare malaise. De gesprekken tussen de besturen van beide clubs verliepen goed en ook qua cultuur pasten ze wel bij elkaar (De Dom was ook een club voor de chic, dit in tegenstelling tot de veelal wat volksere verenigingen uit Noord-Utrecht). Maar de ledenvergaderingen van beide clubs keurden de fusieplannen af: behoud van eigen identiteit kreeg voorrang. Men vreesde de ondergang kennelijk niet (De Dom zou overigens later wel met Tuindorp fuseren, zie onder).
De tweede crisisperiode was meer dan een halve eeuw later. Ledenverlies en financiële problemen noopten Schaakclub Utrecht ditmaal wèl om te fuseren omdat een gewisse ondergang onvermijdelijk leek. In 2015 ging het bestuur met andere Utrechtse clubs in gesprek om deze stap te zetten. Uiteindelijk resulteerde dit in een samengaan van Schaakclub Oud Zuylen en Schaakclub Utrecht. Vanaf 1 juni 2016 vormen beide clubs formeel één vereniging onder de naam Oud Zuylen Utrecht. Een belangrijk punt uit de intentieverklaring was: “Als oprichtingsdatum van de nieuwe vereniging wordt aangehouden: 5 oktober 1886 (de oprichtingsdatum van SC Utrecht). In de communicatie (website) zullen de namen van beide ‘oude’ verenigingen terugkomen (inclusief de oprichtingsdatum van SC Oud Zuylen: 11 november 1936).”
Voorste rij: vlnr Hemmo Mulder, Maarten Post, Jelmer Jens, Marc Speijers, Hans van Lent, Jon van Midde, Pascal Boittin. Achterste rij vlnr Marijke Kok, Gerard van Steenderen, Meindert van de Linde, Arend van Oosten, Hidde Bok, Hans Meijer. Op de voorgrond: Alwin van Ee. Rechts uit beeld vallend: Robert Beekman en Vincent Diepeveen. Foto: Steven Vugteveen
Oud Zuylen
Oud Zuylen werd opgericht op 11 november 1936. De naam was aanvankelijk ‘Schaakclub Oud Zuijlen’. In die dagen werd de spelling Zuilen, Zuijlen en Zuylen door elkaar gebruikt. Wij gebruiken hierna: Oud Zuylen.
Net na de Tweede Wereldoorlog wees men fusies nog resoluut af. In de notulen van de bestuursvergadering van 24 september 1945 valt te lezen: “Hierna deelt de voorzitter mede dat er nog al hier en daar over fusie is gesproken van kleinere vereenigingen. Eenparig is het bestuur van meening hiertoe nooit over te gaan.”
Op de bestuursvergadering van 28 april 1947 brengt de voorzitter het idee naar voren om de naam van de vereniging te veranderen, in verband met het feit dat ‘Oud Zuylen’ nogal eens verward wordt met ‘Zuilen’. Namen als “S.O.Z.”, “Elinkwijk” en “Centrum” worden genoemd. Dit voorstel werd later dat jaar op de Algemene Ledenvergadering afgewezen.
Al in 1947 werd evenwel een poging gedaan om tot samenwerking te komen tussen de toenmalige vier schaakverenigingen in noordelijk Utrecht en Zuilen, te weten Het Sticht (opgericht in 1932), Personeelsvereniging Werkspoor Utrecht (P.V.W.U., schaakafdeling opgericht in 1942), Schaakvereniging Zuilen en Oud Zuylen (de laatste twee dient de lezer niet te verwarren!). De betrokken partijen waren nog niet overtuigd van het nut van een dergelijk samengaan en het plan werd van tafel geveegd.
Naar aanleiding van een massakamp tussen Oud Zuylen en Het Sticht in september 1950 werd de oude gedachte nieuw leven in geblazen. Een vergadering volgde, waarin beide verenigingen besloten tot een permanente samenwerking met als doel: “Het schaakspel in Utrecht-Noord en Zuilen te propageren door het organiseren van toernooien, simultaanseances, lezingen e.d.” Uitdrukkelijk werd vastgelegd dat ook P.V.W. en Schaakvereniging Zuilen hartelijk welkom zouden zijn, hoewel er in 1947 bij deze clubs nog geen interesse voor samenwerking bestond. P.V.W. kwam al snel na deze verklaring de gelederen van Oud Zuylen versterken en men hoopte dat Zuilen dit voorbeeld zou volgen.
Ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan van Oud Zuylen werd een jubileumtoernooi met ver over de 100 deelnemers georganiseerd, in samenwerking met Het Sticht en P.V.W. Dit was zo’n succes dat men in 1952 weer een jubileumtoernooi hield, ditmaal ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van schaakclub Het Sticht en het 10-jarig bestaan van schaakclub P.V.W. Ja, ook in die dagen grossierde men in jubilea. De organisatie was in handen van de ‘Commissie van Samenwerking’. Een fusie leek niet meer veraf.
Beide toernooien vonden plaats op drie locaties: Café Olympia aan de Amsterdamsestraatweg 346, waar Het Sticht speelde, het Ontspanningsgebouw van Werkspoor (P.V.W.U.) en de school aan het Bisschopsplein 2, de toenmalige speellocatie van Oud Zuylen. Onder de deelnemers treffen we Henk Bloemink en Jo Drijver aan.
Ook Oud Zuylen kreeg in de jaren vijftig te maken met een teruglopend ledenaantal. Tijdens de jaarvergadering in 1953 sprak de voorzitter de hoop uit dat er weer nieuwe leden kwamen omdat van clublokaal was veranderd. Ook het woord ‘fusie’ viel weer. Er was een brief binnengekomen van Ds. Schouten, waarin hij nogmaals het plan opperde om tot een fusie te komen tussen de genoemde vier schaakverenigingen in Utrecht-Noord en de gemeente Zuilen (tot 1954 zelfstandig). Het Sticht wees de fusie van de hand, maar Schaakvereniging Zuilen sprak zich uit vóór fusie met Oud Zuylen.
Dat bleek niet eenvoudig. Zuilen wilde met Oud Zuylen fuseren mits aan negen voorwaarden werd voldaan. Deze punten moesten in zijn geheel worden aangenomen. Oud Zuylen was echter niet noodlijdend en hoefde de voorwaarden niet te accepteren. Punten waarop de leden van Oud Zuylen onder meer kritiek hadden, waren de volgende. Men had moeite met het samenstellen van de tientallen. De bestuursleden die Zuilen voorstelde, moesten volgens de Oudzuylenaren eerst worden gekozen en niet zonder meer in het bestuur opgenomen. Zo was er veel tegenstand tegen het wedstrijdleiderschap dat de heer Schoep voor zichzelf opeiste.
Zoals te verwachten ging deze fusie niet door (Schaakvereniging Zuilen zou later opgaan in De Dom). Niet lang daarna besprak het bestuur van Oud Zuylen met het Hoofdbestuur van P.V.W. over de voorwaarden waaronder de schaakclub van P.V.W. bij Oud Zuylen zou worden opgenomen.
Zeven jaar na de eerste fusieplannen was het eindelijk zover: op 1 september 1954 fuseerde Oud Zuylen met de schaakafdeling van P.V.W., de onderafdeling van de personeelsvereniging van Werkspoor. De officiële naam werd volgens de statuten: Schaakvereniging Oud-Zuylen-P.V.W.U. Er vonden massakampen plaats met de P.V.W.A., de personeelsvereniging van Werkspoor Amsterdam. De toevoegingen P.V.W.U. en P.V.W. werden soms door elkaar gebruikt, maar vanaf 1973 weggelaten en dan is het weer gewoon: Oud Zuylen. Er is ook nog een periode geweest dat de officiële naam “Oud-Zuylen” was, maar het streepje verdween eveneens.
Door de fusie en de lage contributie nam het aantal leden na 1954 weer flink toe.
In 1959 kreeg Oud Zuylen-P.V.W.U. ook nog tien overgebleven leden van Het Sticht (1932-1959) erbij, waarmee laatstgenoemde vereniging dus ophield te bestaan.
Oud Zuylen nam van nog twee op te heffen verenigingen leden over, van De Stichtse Toren (opgericht in 1952) en de kleine katholieke club M.A.T. (opgericht in 1935), voluit Rooms-Katholieke Schaakvereniging “Met Alle Toewijding.” (Bij deze club is Gerard Verholt begonnen. Later ging hij naar Schaakclub Utrecht.) De Stichtse Toren werd opgeheven tussen 1956 en 1960, M.A.T. heeft het volgehouden tot 1965.
Wanneer de schaakclub van de personeelsvereniging van DEMKA (oprichting: 1942 of eerder) is opgeheven, is evenmin bekend. De resterende leden gingen naar Oud Zuylen.
Ook enkele leden van Dam- en Schaakvereniging Overvecht zijn overgestapt naar Oud Zuylen. Overvecht werd in 1966 of later opgericht. Het was de club van jeugdtrainer Gerrit van ’t Hof. Rond 1990 liep de schaakafdeling terug en Van ’t Hof vertrok in 1991 naar Oud Zuylen, in 1992 gevolgd door Ton Mackaaij, toen nog jeugdlid, maar al vrij snel bestuurslid en jeugdleider. Aan het einde van het seizoen, in juni 1993, werd de schaakafdeling van Overvecht opgeheven. Speelzaal was het Johannescentrum aan de Moezeldreef. De damafdeling heeft nog bestaan tot 5 mei 2014, toen de vereniging officieel werd opgeheven.
In 2012 ging Goede Zetten Zat op in Oud Zuylen. Goede Zetten Zat (GZZ) is een verhaal apart, want deze vereniging was zelf een fusieclub.
Dat zat zo: de in 1928 opgerichte Schaakclub Oog in Al ging in 1996 op in Schaakvereniging Kanaleneiland, die zelf van 1961 is. In 2007 kreeg Kanaleneiland een nieuwe naam omdat men de oude niet fijn meer vond klinken: Goede Zetten Zat.
In al die jaren heeft de vereniging vele gedaanten aangenomen (van buurtclubje tot KNSB-vereniging). Vanaf september 2002 speelde GGZ op dinsdagavond in het Nationaal Denksportcentrum Den Hommel). In 2012 is, zoals gezegd, Goede Zetten Zat opgegaan in Oud Zuylen.
Moira-Domtoren
Moira werd in 1957 opgericht als onderdeel van de personeelsvereniging van verzekeringsmaatschappij Moira.
Schaakvereniging Zuilen was al opgericht in 1927. Nadat de fusieplannen met Schaakclub Oud Zuylen van de baan waren, is Zuilen in 1954 opgegaan in schaakclub De Dom, dat zelf was opgericht in 1934.
In 1969 kwam er een voorstel van De Dom (dat rond die tijd 2e klasse KNSB speelde – de 3e klasse bestond toen nog niet) om samen met de Utrechtse Christelijke Schaakvereeniging (U.C.S., vanaf 1985 met toevoeging De Rode Loper) en Tuindorp één grote club te vormen. U.C.S. wees dit voorstel af. De Dom ging vervolgens wel samen met Tuindorp onder de naam De Dom-Tuindorp, kortweg DTU. DTU fuseerde later met Moira tot Moira-Domtoren.
In het najaar van 1987 werd in het kraakpand Nieuw-Amelisweerd een schaakclub opgericht. De naam werd: Schaakvereniging Landhuis Nieuw-Amelisweerd, kortweg LNA, verzonnen door schaakorganisator Pascal Boittin, omdat de afkorting op z’n Frans uitgesproken klinkt als ‘Helena’. De leden uit de begintijd waren voornamelijk afkomstig uit het vriendenteam Paul Keres V. Het bestuur van Paul Keres zag het bestaan van een dergelijk team met lede ogen aan en wist de ledenvergadering ervan te overtuigen dat het in feite geen bestaansrecht had. Daar de vrienden bij elkaar wilden blijven, was dit een van de redenen om een nieuwe club op te richten.
Aanvankelijk speelde men ook in het landhuis van Nieuw-Amelisweerd. Na enkele andere speellocaties, onder andere in het dorpje Oud Zuilen, vond LNA in 1996 een toevluchtsoord in het badhuis van Moira, wat niet betekende dat er fusieplannen zouden bestaan. Die kwamen pas veel later, toen Moira al verhuisd was naar het Rode Kruisgebouw. In september 2013 werd LNA formeel opgeheven, gingen de leden over naar Moira-Domtoren en ging het team verder als Moira-Domtoren 3 (LNA), welke toevoeging een paar seizoenen later helemaal werd weggelaten.
Studentenschaak en Paul Keres
De oudst bekende studentenschaakclub in Utrecht was Sessa, opgericht in 1878 en waarschijnlijk verdwenen rond 1900.
De grote Utrechtse studentenverenigingen hadden hun eigen schaakclubs. Een daarvan was Utrechtse Schaak- & Bridgevereniging Lasker van het Utrechts Studenten Corps. Lasker werd in 1908 opgericht en ging formeel in 1968 op in Utstud (zie onder). Bij het Corps werd later de oude naam Lasker weer gevoerd en deed men of er nooit een fusie geweest was. Lasker is als een zeldzame plant: de club lijkt af en toe uitgestorven, maar duikt telkens weer op. Op 1 november 1991 wordt het in het plaveisel aangelegde schaakbord op het Janskerkhof officieel in gebruik genomen door de gemeente en Lasker. En in 2012 en 2013 werd een schaaktoernooi door de U.S.S.B. Lasker georganiseerd. Aan het Hans Sandbrink Memorial op 4 september 2016 deed een bescheiden delegatie van Lasker mee.
De studentenvereniging Unitas had een zogenaamde ontspanningssubvereniging die zich met bordspelen bezighield, Stukken & Schijven (opgericht in 1910). Schaken nam een vooraanstaande plaats in, want Stukken & Schijven heeft op zeker moment drie tientallen gehad en speelde zelfs 2e klasse KNSB.
Ook aan studentenvereniging Veritas was een schaakclub gelieerd, Caïssa, opgericht in 1946. De club speelde in een van de bovenzalen van de sociëteit van Veritas.
Een verdergaande samenwerking in de jaren vijftig in de Utrechtse Studenten Sport Stichting (USSS) bracht de schakers op een idee: “Dat kunnen wij ook.” In 1968 vormden Lasker, Stukken & Schijven en het clubje van Caïssa samen het nieuwe Utstud. In het Utrechts Archief bevinden zich de statuten van de “intercorporaire schaak– en damvereniging Utstud” uit het oprichtingsjaar.
Na deze fusie ontstonden binnen enkele studentenverenigingen opnieuw schaakclubjes, die het bekende kwakkelbestaan hervatten. Lasker was een van die clubjes, zoals gezegd.
Met deze vereende krachten drong Utstud snel door tot de eerste klasse KNSB. Na de openstelling voor niet-studenten kwam op de jaarvergadering van Utstud in 1975 de logische vraag of de naam van de vereniging de lading nog wel dekte. Iedereen was het erover eens dat het aanhangsel ‘-stud’ een studentikoos overblijfsel was. In 1975 ging Utstud verder onder naam Paul Keres, genoemd naar de Estische schaker die dat jaar op 5 juni was overleden.
UCS De Rode Loper
Het is opmerkelijk dat UCS De Rode Loper de enige, nog bestaande, grote Utrechtse club is die nooit is gefuseerd en dus volhardend zichzelf is gebleven.
De Utrechtse Christelijke Schaakvereeniging, zoals de club aanvankelijk heette, werd opgericht in 1930. U.C.S. (zoals de club toen werd aangeduid) kampte in de jaren vijftig eveneens met een teruglopend ledenaantal, alsmede met bestuurlijke perikelen. De club redde het toen zonder fusies, maar in 1967 werd een absoluut dieptepunt bereikt: 29 leden. Het voorstel van De Dom om samen te gaan met Tuindorp en U.C.S. werd echter afgewezen.
De grootste verandering is misschien de naamswijziging in 1985. Het christelijke karakter van de club werd door de leden niet meer als representatief gevonden. Men stelde voor om de C. te schrappen of een geheel nieuwe naam te kiezen. Het werd een compromis: UCS De Rode Loper. De toevoeging is verzonnen door Paul Wilders.
Andere clubs
En dan was er nog de Utrechtsche Arbeiders Schaakclub, opgericht in 1937, volgens één bron alweer opgeheven in 1939. Deze club speelde geregeld tegen Oud Zuylen.
De Provinciale Utrechtse Electriciteits Maatschappij had zijn eigen schaakclub, bekend onder de naam PUEM, opgericht in 1932. In zekere periode werden bij PUEM op woensdagavonden wedstrijden om het SGS-kampioenschap gespeeld. Een andere bedrijfsschaakclub was die van de P.T.T., het aloude Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie.
Er was nog een Utrechtse Chr. Jeugd S.V. Ons Genoegen, opgericht in 1941. Deze jeugdclub speelde eerst in de Da Costaschool aan het Brederodeplein, later in een wijkgebouw aan de Waalstraat.
De schaakafdeling van S.S.V.U. (Spoorweg Sport Vereniging “Utrecht”) was opgericht in 1943 en speelde in de kantine van Hoofdgebouw I van de NS. Enkele sterke schakers van de S.S.V.U. wilden begin jaren vijftig hoog extern gaan spelen. Maar via de S.S.V.U. zouden ze helemaal onderaan in de 4e klasse SGS moeten beginnen. Dat was beneden hun stand. Daarom richtten zij in 1951 een nieuwe club op: de N.U.S.V. (Nieuwe Utrechtse Schaakvereniging). Via deze omweg dachten ze sneller aan de landelijke competitie te kunnen doen. N.U.S.V. was dus in feite een afsplitsing van de S.S.V.U. En er bestond dan ook de nodige onderlinge rivaliteit. Toch moest ook de N.U.S.V. uiteindelijk in de 4e klasse SGS beginnen. De eerste twee seizoenen promoveerde N.U.S.V. 1, maar hoe het verder ging, weten we niet. De club heeft in elk geval vijf seizoenen bestaan.
Heel weinig is bekend over U.S.C.O., actief in het seizoen ’48-’49. De club had een team in 4e klasse SGS en speelde in Gebouw Vriendenkring “Oudwijk”, Brigittenstraat 1. De afkorting zou dus “Utrechtse Schaakclub Oudwijk” kunnen betekenen. Een bewijs daarvan hebben we echter niet.
Nog twee obscure schaakclubjes: Willem van Noort en O.B.K. De club Willem van Noort had ongetwijfeld banden met de wijk rond het Willem van Noortplein en speelde in elk geval met twee teams in de SGS, waarvan een in de vierde klasse. O.B.K. was de schaakclub van de Willem Arntzstichting. Waar de afkorting O.B.K. voor stond, is niet met zekerheid bekend, waarschijnlijk het in die tijd gebruikelijke “Oefening Baart Kunst”. De club had een team in de 4e klasse SGS, soms ook vermeld als “W. Arntz 1”. Willem van Noort en O.B.K. zijn opgeheven rond 1951.
We maken een sprong in de tijd. P.C.A. de Damrakkers is opgericht als vriendenclub in 1993. Deze club speelt met één achttal in de SGS en maakt daarbij sinds 2007 gebruik van de faciliteiten van De Rode Loper aan de Boorstraat op woensdagavond. P.C.A. staat voor Professional Chess Association. U begrijpt het al: de naam van deze club is niet al te serieus bedoeld en dateert uit de tijd dat Gary Kasparov en Nigel Short hun eigen schaakbond PCA oprichtten.
In het topjaar hadden de Damrakkers 22 leden. Toen het ledental terugliep, leidde dat tot een flirt met het schaakclubje Loper te Paard. De sfeer in buurthuis Spirit leek evenwel niet goed aan te sluiten (qua drinken en vooral roken), zodat men van een fusie afzag. Toevalligerwijs was Loper te Paard ook in gesprek geraakt met een fanatiek clubje huisschakers van het Botanisch Lab. Voor een aantal van hen bleek een overstap naar Loper te Paard evenmin aantrekkelijk. In plaats daarvan sloten deze ‘Botlabbers’ zich aan bij de Damrakkers. Dit luidde mede het einde van Loper te Paard in, maar was tegelijkertijd de redding van de Damrakkers.
Het genoemde Loper te Paard heeft van 2002 tot 2005 bestaan. Oprichters waren Paulus van Gent en Foeke C.C. Buitenrust Hettema. Drijvende kracht was Pascal Boittin. Het clubje speelde met een achttal in de SGS, tot een teruglopend ledenbestand (Damrakkers, bedankt!) en het overlijden van Bert van de Grift in juni 2005 tot opheffing leidde.
Jeugdschaakclub Magnus Leidsche Rijn is begonnen op 30 maart 2012 met een groot openingsfeest. Magnus werd officieel opgericht op 2 juli 2012, is uiteraard genoemd naar wereldkampioen Magnus Carlsen. De club groeide in korte tijd uit tot de grootste schaakvereniging van Utrecht. In de externe competitie spelen ook volwassenen mee.
Ook Schaakgenootschap Het Koningsgambiet, dat zetelde in Overvecht, was slechts een kort leven beschoren. In het seizoen 2014-2015 kwam het met één viertal uit in de SGS-competitie.
En tot slot twee initiatieven van Pascal Boittin, in feite geen clubs, maar toch onlosmakelijk verbonden met schakend Utrecht. Ten eerste Hot-Spirit, een maandelijks snelschaaktoernooi dat in 2002 in Buurthuis Spirit in de wijk Lombok begon en dat sinds 2016 wordt gehouden in Buurthuis Rosa in dezelfde buurt, waar relatief veel schakers wonen. Tijdens de Coronacrisis bleek de zaal in Rosa te klein voor social distancing en Hot-Spirit verhuisde in september 2020 naar Denksportcentrum Dijckzigt.
Het tweede initiatief was Vrij Utrecht Schaak (VUS). Nadat de interne competitie van Schaakclub Utrecht in januari 2016 ophield wegens de fusie met Oud Zuylen, ontstond er een leegte op de donderdagavond. Dit gat werd tijdelijk opgevuld door de vrije inloopavond van VUS. Maar in de zomer van 2016 besloot Paul Keres naar de donderdagavond te verhuizen, waarmee VUS in feite overbodig werd. Eind juni 2016 vond de laatste avond plaats.
In verband met de bouw van de Vinex-locatie Leidsche Rijn werd De Meern op 1 januari 2001 ingelijfd bij de gemeente Utrecht. Schaakvereniging TRIO (“Tot Roem in Overwinning”) werd al opgericht in 1931 en bestaat nog altijd in de huidige wijk Utrechtse wijk Vleuten-De Meern.
Tot slot Schaakcafé Dijckzigt, dat formeel ook geen club is, maar een gezamenlijk initiatief van de clubs die zijn aangesloten bij de Stichting Bevordering Utrechtse Schaaksport (STIBUS). Dit begon aanvankelijk onder de naam ‘dagschaak’ op 11 oktober 2019. Deze activiteit op de vrijdagmiddag trok al snel een groep trouwe aanhangers, zodat er sprake is van een ‘vriendenclubje’. Ten einde het open karakter te benadrukken, werd de naam in september 2020 gewijzigd in Schaakcafé Dijckzigt.
| Naam club | Opgericht | Gewijzigd |
| Utrechtsche Schaakvereeniging | 1871 | Opgegaan in de Nederlandsche Schaakbond |
| Sessa | 16 november 1878 | Verdwenen rond 1900 |
| Schaakclub Utrecht | 5 oktober 1886 | Vanaf 1 juni 2016 Oud Zuylen Utrecht |
| Utrechtsche Werkliedenschaakvereniging | 1888 | Opgeheven rond 19150 |
| Schaakmat | onbekend | Opgeheven rond 1920 |
| Damesschaakvereniging Utrecht | 1897 | Opgeheven rond 1915 |
| Schaak- & Bridgevereniging Lasker | 2 oktober 1908 | Ging op in Utstud in 1968, maar bestaat nog |
| Stukken en Schijven | 28 oktober 1910 | Ging op in Utstud in 1968 |
| Zuilen | 7 oktober 1927 | In 1954 opgegaan in De Dom |
| S.C. P.T.T. | 20 maart 1937 | Opgeheven voor 1966, datum onbekend |
| R.K.S.V. “M.A.T.” (Met Alle Toeweiding) | 10 september 1935 | Opgeheven in 1965 |
| S.C. Oog in Al | 24 maart 1928 | Opgegaan in Kanaleneiland in 1966 |
| UCS De Rode Loper | 25 november 1930 | UCS (Utrechtse Christelijke Schaakvereniging) werd in 1985 gewijzigd in UCS De Rode Loper |
| S.V. T.R.I.O. (“Tot Roem in overwinning”) | 3 november 1931 | Tot op heden, gevestigd in De Meern. |
| Het Sticht | 17 mei 1932 | Opgeheven op 1959, ging op in Oud Zuylen |
| PUEM | 8 juli 1932 | Opgeheven, datum onbekend |
| De Dom | 4 januari 1934 | Fusie met Tuindorp tot De Dom-Tuindorp (DTU) |
| Schaak- en damclub Tuindorp | 17 oktober 1936 | Fusie met De Dom tot De Dom-Tuindorp (DTU) |
| Oud Zuylen | 11 november 1936 | Vanaf 1 juni 2016 Oud Zuylen Utrecht |
| Utrechtsche Arbeiders Schaakclub | 1937 | Opgeheven in 1939 |
| Utrechtse Chr. Jeugd S.V. Ons Genoegen | 17 september 1941 | Onbekend |
| Demka | 1942 of eerder | Opgegaan in Oud Zuylen in 1966 of later |
| P.V.W.U. | 24 april 1942 | 1 september 1954 gefuseerd met Oud Zuylen |
| S.S.V.U. (Spoorweg Sport Vereniging “Utrecht”) | 1 oktober 1943 | Onbekend |
| Caïssa | 5 juni 1946 | Ging op in Utstud in 1968 |
| Willem van Noort | Onbekend | Opgeheven in 1951 |
| U.S.C.O. | Rond 1948 | Rond 1949 |
| O.B.K. (W. Arntz) | Onbekend | Opgeheven in 1951 |
| N.U.S.V. (Nieuwe Utrechtse Schaakvereniging) | 14 september 1951 | Heeft in elk geval tot 1956 bestaan |
| De Stichtse Toren | 1 mei 1952 | Opgeheven tussen 1956 en 1960 |
| Moira | 1 september 1957 | Fusie met DTU, verder als Moira-Domtoren |
| Kanaleneiland – Goede Zetten Zat (GZZ) | 9 augustus 1961 | In 2012 opgeheven, ging op in Oud Zuylen |
| Dam- en Schaakvereniging “Overvecht” | 1966 of later | In juni 1993 schaakafdeling opgeheven |
| Utstud – Paul Keres | 1968 | In 1975 omgedoopt in Paul Keres |
| PCA De Damrakkers | 8 september 1993 | Vanaf 2007 te gast bij De Rode Loper |
| Landgoed Nieuw-Amelisweerd | 1987 | 14 september 2013 opgegaan in Moira-Domtoren |
| Loper te Paard | 14 juni 2002 | Opgeheven 1 juni 2005 |
| Schaakgenootschap Het Koningsgambiet | 2014 | Opgeheven in 2015 |
| Hot Spirit | 18 januari 2002 | Tot op heden |
| Magnus Leidsche Rijn | 2 juli 2012 | Tot op heden |
| Vrij Utrecht Schaak | 14 januari 2016 | Gestopt op 30 juni 2016 |
| Schaakcafé Dijckzigt | 11 oktober 2019 | Tot op heden |
Bronnen
- Eeuwig schaak. Honderd jaar Schaakclub Utrecht 1886-1986.
- Word maar geen lid van Oud Zuylen. Een fusieclub uit de crisisjaren bestaat zestig jaar (1936-1996).
- Van Heutink tot Heesen. UCS De Rode Loper 75 jaar (uitg. november 2005)
- Qui perd gagne! Schaakclub Utrecht 1886-2011.
- Jaarboek 2015-2016. Oud Zuylen Utrecht, jubileumuitgave.
- Archief Utrechts Nieuwsblad.
- Archief Oud Zuylen
- Mededelingenbladen SGS.
Dit artikel (bijgewerkt januari 2021) is voor het eerst verschenen in Jaarboek 2015-2016 van Schaakclub Oud Zuylen Utrecht. ©Alwin van Ee
