In november 2013 was ik met Arnold Heesbeen in het Museum van Zuilen, niet alleen om de roerige geschiedenis van Werkspoor te bekijken (Arnolds vader werkte daar), maar we waren er ook als schakers. De gastvrije directeur Wim van Scharenburg, die wonderbaarlijk veel weet te vertellen over Zuilen, zei ons dat het schaakspel van de heer H.H.K. Klijnsma nog aanwezig is in het depot van het museum, alsmede de jeneverglaasjes waar de heren tijdens de beginjaren van onze club uit dronken. Klijnsma, hoofd van de Christelijke lagere school aan de Daalsedijk, was een van de oprichters van Schaakclub Oud Zuijlen. In die tijd varieerde de spelling nogal: Zuilen, Zuijlen en Zuylen werden vrolijk naast elkaar gebruikt.
We hoopten in het museum ook meer te weten te komen over Obbe Norbruis, oud-burgemeester van Zuilen en vooraanstaand lid van onze club. Arnold Heesbeen heeft nog in de jaren vijftig tegen hem gespeeld. Als enig jeugdlid van de club had hij uiteraard veel ontzag voor de heren notabelen, die elkaar tijdens ledenvergaderingen soms flink in de haren zaten, aldus Arnold. Vooral de burgemeester moet nogal een flamboyante figuur zijn geweest. Alom aanwezig, maar correct. Zo gebeurde het dat Arnold, een jongen nog, een kop koffie bestelde, in de veronderstelling dat de verversingen gratis waren. Toen de koffiejuffrouw wilde dat hij afrekende, bleek dat hij geen geld van zijn ouders had meegekregen. De vrouw was hier niet van gediend en begon hem op luide toon de les te lezen. Norbruis kreeg hier lucht van en wees haar terecht. Die jongen hoefde niet te betalen! Geen sprake van! De burgemeester betaalde voor hem!
In het kleine museum aan de Amsterdamsestraatweg valt veel te zien, maar mijn aandacht ging vooral uit naar een onooglijk papiertje: een notatiebiljet dat was gebruikt tijdens de simultaan die Max Euwe in 1951 gaf ter ere van de opening van de Schaakwijk in Zuilen. Het was de legendarische simultaan waarin Cor Olij, vader van Huib, van Euwe won en waarin burgemeester Norbruis remise behaalde. In een onbekende krant, niet zijnde het Utrechts Nieuwsblad (zoals in het jubileumboek verondersteld), was het volgende te lezen:
Dr Euwe speelt sterk simultaan te Zuilen. Winst voor C. Olij, vier remises, o.a. tegen burgemeester
Er hing een intens spannende sfeer gistermiddag in het Juliana-restaurant te Zuilen. Twee en dertig plaatselijke schakers gaven onze nationale schaakkampioen, dr. Max Euwe partij, die een simultaan séance hield ter gelegenheid van de opening van de schaakwijk. Dr Euwe won 27 partijen, verloor er één tegen de heer C. Olij (Oud-Zuylen) en speelde er vier remise: tegen burgemeester O. Norbruis, ds. Van Royen, de heer S. de Vries (hoofd Chr. School Bisschopsplein) en de heer A. v.d. Steen (Werkspoor).
(….)Burgemeester Norbruis hield de stelling geheel in evenwicht, nadat al spoedig de dames waren geruild. Toen nam de burgervader het initiatief door een opmars met zijn h-pion, hetgeen echter geen beslissing bracht. De pionnen werden in elkaar geschoven, waardoor geen van de spelers zonder groot risico iets kon ondernemen. Dr Euwe bood dan ook op de 30e zet remise aan, hetgeen de heer Norbruis gaarne accepteerde. Daarna trok de partij van de Oud Zuylen-speler Olij de meeste aandacht. Deze wist door een fraai schijnoffer van zijn loper op h3 een pion te winnen en vervolgens te forceren dat alle stukken, behalve een toren, werden afgeruild. Daar hierbij een tweede pion van Euwe verloren ging, gaf Euwe het hopeloze eindspel op.
Uit het Utrechts Nieuwsblad van 23 november 1951 het volgende fragment:
De heer Norbruis bewees, dat hij niet alleen voortvarend burgervader, maar ook een vlot schaker is. Dr. Euwe slaagde er niet in, ergens in het voordeel te komen. De stelling kreeg een gesloten karakter zonder kans op leven. Tot vreugde der aanwezigen bood Euwe op de 30ste zet remise aan, hetgeen de heer Norbruis uiteraard accepteerde. Ook aan de overige borden gaven de Zuilense schakers goed partij, hetgeen voor dr. Euwe aanleiding was, aan het einde van de seance zijn lof uit te spreken over het Zuilense schaakpeil.
Maar nu het notatiebiljet. Wim van Scharenburg was zo aardig om een kopie voor ons te maken. De gehele partij staat helaas niet op het formulier, maar wel de notatie van de slotstand en handtekeningen van Max Euwe, Obbe Norbruis en een aanwezige schaakjournalist, die er ‘Bravo!’ bij heeft geschreven.
Euwe was degene die remise aanbood. We weten evenwel niet wie er in de slotstelling aan zet was. Vermoedelijk was het Norbruis, want als de voormalige wereldkampioen aan zet geweest zou zijn, had hij wel doorgespeeld. Wit staat actiever. Zwart moet zijn passieve toren op g5 zien te bevrijden met g6.
Men vergelijke de twee situaties: met zwart aan zet bereikt wit weliswaar iets betere stellingen, maar het is nog niet eenvoudig dit te winnen. Was Euwe aan zet geweest, dan had hij de partij waarschijnlijk met gemak tot winst gevoerd (analyse AvE).